Een tax shift versus een echte belastinghervorming
Het voordeel van de taxshift is dat hij er is. Er is echter marge om de komende jaren meer en beter te doen.
De regering zegt nu geland te zijn met haar fameuze taxshift. Sommigen zullen zich afvragen of dit al niet gebeurd was in de laatste week van juli. De financiering van wat toen met veel poeha werd gepresenteerd, bleek echter allesbehalve rond. Bovendien bleef de onenigheid binnen de regering bestaan over de reikwijdte van de oefening. Nu stelt men dat alle demonen definitief bezworen zijn met een ‘historische’ hervorming.
Gegeven de grote meningsverschillen binnen deze coalitie oogt de loonkostenverlaging inderdaad omvangrijk. De vrijstelling van werkgeversbijdragen voor kmo’s en zelfstandigen voor hun eerste aanwerving tussen 2016 en 2020 is bovendien een forse relancemaatregel. Maar om te kunnen spreken van een werkelijke strategische hervorming van ons belastingstelsel ontbreken toch wel wat elementen. Dat impliceert echter ook dat er nog heel wat laaghangend fruit is dat nog geplukt kan worden in de toekomst. De arbeidskosten blijven gigantisch hoog. Er zijn nog te veel anomalieën en onrechtvaardigheden, zoals het kadastraal inkomen. Of neem de vereenvoudigingsagenda: wanneer gaat men wieden in de vele belastingaftrekken?
Het is belangrijk om die verdere stappen te zetten buiten de context van een begrotingscontrole. Achter elke fiscale aftrek zit een pressiegroep. Veel van die aftrekken - zoals de woonbonus en de btw op elektriciteit - streven een doel na, maar hebben nogal eens het omgekeerde effect. Dat kun je enkel veranderen met een echte fiscale hervorming, waarbij bijvoorbeeld aan elke aftrek een of meer meetbare doelstellingen worden gekoppeld. Fiscaliteit wordt te veel herleid tot het uitdelen van fiscale snoepjes aan de mensen die je aanstaan. Het invoeren van een zogenaamde speculatiebelasting op een onrealistische wijze, zowel wat betreft het tarief als de belastingsbasis (wat met verliezen?), heeft weinig uitstaans met het ontwarren van het kluwen binnen de vermogens(winst)belastingen waar teveel arbitrage heerst, en distorsies zoals de woonbonus.
Er zijn gigantische noden om het belastingsysteem te moderniseren. Gewoon al om te verhinderen dat het volledig vastloopt en elke dag minder hanteerbaar en houdbaar wordt. Belastingbeleid is te veel de opgestapelde erfenis van decennialang improviseren en experimenteren. We moeten de ambitie koesteren om meer doordacht en strategisch met fiscaliteit om te gaan. Een praktische manier hiervoor is dat de politiek aan een experten-commissie de opdracht geeft om scenario’s te ontwikkelen om het systeem te hervormen, maar bijvoorbeeld met de beperkende voorwaarde dat het stelsel na hervorming een gewenst niveau van herverdeling behoudt. Zo kan de kafkaiaanse complexiteit aangepakt worden zonder de sociale merites te verliezen.
Een fundamentele belastinghervorming bestaat in de eerste plaats uit een bredere belastingbasis die lagere tarieven mogelijk maakt. Het huidige model heeft een uitgeholde basis en hoge tarieven. Bovendien moet gekeken worden waar de belastingdruk werkelijk terechtkomt (wat men de incidentie van de belasting noemt). Een verlaging van de btw op energie of maaltijden kan bijvoorbeeld veeleer ten bate zijn van de elektriciteitsproducent of horeca-uitbater, dan van de consument.
Een fundamentele belastinghervorming bestaat in de eerste plaats uit een bredere belastingbasis die lagere tarieven mogelijk maakt. Het huidige model heeft een uitgeholde basis en hoge tarieven
Vaak denkt de burger (niet altijd ten onrechte) dat zijn buur omwille van allerlei spitsvondigheden een andere fiscale behandeling krijgt dan hijzelf. Dit ondergraaft de legitimiteit van onze fiscaliteit. Te vaak zijn er andere heffingen van toepassing waarvoor geen zinvolle economische reden te vinden valt. Hervormingen dringen zich op. Niet alleen wegens de stijgende vergrijzingskosten, maar ook om de inherente werking van het stelsel te vrijwaren tegen komende sociaal-economische schokken.
De taxshift heeft dus het voordeel dat hij er is, maar er is marge om de komende jaren meer en beter te doen. We zijn het zo gewoon geworden dat ministers zich op vrijdag opsluiten in een kasteel en op zondag met kleine oogjes triomfantelijk komen vertellen dat de oplossing is gevonden. Veel van de fundamentele maatschappelijke uitdagingen waar ons land mee worstelt kunnen echt zo niet meer aangepakt worden.
Door Ivan Van de Cloot en Karel Volckaert, respectievelijk hoofdeconoom en visiting fellow Itinera Institute. Auteurs van het boek ‘Tax Shift, Waarom ons land een belastinghervorming nodig heeft’
De regering zegt nu geland te zijn met haar fameuze taxshift. Sommigen zullen zich afvragen of dit al niet gebeurd was in de laatste week van juli. De financiering van wat toen met veel poeha werd gepresenteerd, bleek echter allesbehalve rond. Bovendien bleef de onenigheid binnen de regering bestaan over de reikwijdte van de oefening. Nu stelt men dat alle demonen definitief bezworen zijn met een ‘historische’ hervorming.
We zijn het zo gewoon geworden dat ministers zich op vrijdag opsluiten in een kasteel en op zondag met kleine oogjes triomfantelijk komen vertellen dat de oplossing is gevonden.
Gegeven de grote meningsverschillen binnen deze coalitie oogt de loonkostenverlaging inderdaad omvangrijk. De vrijstelling van werkgeversbijdragen voor kmo’s en zelfstandigen voor hun eerste aanwerving tussen 2016 en 2020 is bovendien een forse relancemaatregel. Maar om te kunnen spreken van een werkelijke strategische hervorming van ons belastingstelsel ontbreken toch wel wat elementen. Dat impliceert echter ook dat er nog heel wat laaghangend fruit is dat nog geplukt kan worden in de toekomst. De arbeidskosten blijven gigantisch hoog. Er zijn nog te veel anomalieën en onrechtvaardigheden, zoals het kadastraal inkomen. Of neem de vereenvoudigingsagenda: wanneer gaat men wieden in de vele belastingaftrekken?
Het is belangrijk om die verdere stappen te zetten buiten de context van een begrotingscontrole. Achter elke fiscale aftrek zit een pressiegroep. Veel van die aftrekken - zoals de woonbonus en de btw op elektriciteit - streven een doel na, maar hebben nogal eens het omgekeerde effect. Dat kun je enkel veranderen met een echte fiscale hervorming, waarbij bijvoorbeeld aan elke aftrek een of meer meetbare doelstellingen worden gekoppeld. Fiscaliteit wordt te veel herleid tot het uitdelen van fiscale snoepjes aan de mensen die je aanstaan. Het invoeren van een zogenaamde speculatiebelasting op een onrealistische wijze, zowel wat betreft het tarief als de belastingsbasis (wat met verliezen?), heeft weinig uitstaans met het ontwarren van het kluwen binnen de vermogens(winst)belastingen waar teveel arbitrage heerst, en distorsies zoals de woonbonus.
Er zijn gigantische noden om het belastingsysteem te moderniseren. Gewoon al om te verhinderen dat het volledig vastloopt en elke dag minder hanteerbaar en houdbaar wordt. Belastingbeleid is te veel de opgestapelde erfenis van decennialang improviseren en experimenteren. We moeten de ambitie koesteren om meer doordacht en strategisch met fiscaliteit om te gaan. Een praktische manier hiervoor is dat de politiek aan een experten-commissie de opdracht geeft om scenario’s te ontwikkelen om het systeem te hervormen, maar bijvoorbeeld met de beperkende voorwaarde dat het stelsel na hervorming een gewenst niveau van herverdeling behoudt. Zo kan de kafkaiaanse complexiteit aangepakt worden zonder de sociale merites te verliezen.
Een fundamentele belastinghervorming bestaat in de eerste plaats uit een bredere belastingbasis die lagere tarieven mogelijk maakt. Het huidige model heeft een uitgeholde basis en hoge tarieven. Bovendien moet gekeken worden waar de belastingdruk werkelijk terechtkomt (wat men de incidentie van de belasting noemt). Een verlaging van de btw op energie of maaltijden kan bijvoorbeeld veeleer ten bate zijn van de elektriciteitsproducent of horeca-uitbater, dan van de consument.
Een fundamentele belastinghervorming bestaat in de eerste plaats uit een bredere belastingbasis die lagere tarieven mogelijk maakt. Het huidige model heeft een uitgeholde basis en hoge tarieven
Vaak denkt de burger (niet altijd ten onrechte) dat zijn buur omwille van allerlei spitsvondigheden een andere fiscale behandeling krijgt dan hijzelf. Dit ondergraaft de legitimiteit van onze fiscaliteit. Te vaak zijn er andere heffingen van toepassing waarvoor geen zinvolle economische reden te vinden valt. Hervormingen dringen zich op. Niet alleen wegens de stijgende vergrijzingskosten, maar ook om de inherente werking van het stelsel te vrijwaren tegen komende sociaal-economische schokken.
De taxshift heeft dus het voordeel dat hij er is, maar er is marge om de komende jaren meer en beter te doen. We zijn het zo gewoon geworden dat ministers zich op vrijdag opsluiten in een kasteel en op zondag met kleine oogjes triomfantelijk komen vertellen dat de oplossing is gevonden. Veel van de fundamentele maatschappelijke uitdagingen waar ons land mee worstelt kunnen echt zo niet meer aangepakt worden.
Door Ivan Van de Cloot en Karel Volckaert, respectievelijk hoofdeconoom en visiting fellow Itinera Institute. Auteurs van het boek ‘Tax Shift, Waarom ons land een belastinghervorming nodig heeft’
