Wet Carrefour
Enkele weken geleden kregen alle media een hysterische aanval bij de aankondiging van meer dan 1200 ontslagen bij de warenhuisketen Carrefour. Nog geen week later kondigde concurrent Lidl in België 1500 nieuwe vacatures aan. In de media volgde oorverdovende stilte.
Net zoals de media is de arbeidswetgeving geobsedeerd door baanverlies en gedesinteresseerd in baangewin. De perfecte illustratie is de paniekregeling die de Wet Renault heet. Twintig jaar geleden werd de sluiting van de toenmalige Renaultfabriek in Vilvoorde onbehouwen door de bonzen uit Parijs aangekondigd. Een donderslag bij heldere hemel voor de fabrieksgemeenschap en voor het hele land.
Van de weeromstuit stemde het Belgische parlement, meerderheid en oppositie verenigd in verontwaardiging en verzet, de wet die België in de OESO tot het meest omslachtige land maakt om bedrijven te herstructureren. De bedrijfsleiding mag niets meer dan een voornemen van herstructurering aankondigen. Pas nadat daarover gekibbeld is met vakbonden die tegenvoorstellen kunnen formuleren en pas nadat die vakbonden akkoord gaan met de onvermijdelijkheid van ontslagen, kan de onderhandeling over een sociaal plan beginnen.
Pyrrusoverwinning
De Wet Renault heeft herstructureringen herleid tot een juridische steeplechase. Ze duren zeer lang, er zijn veel juridische hindernissen en de energie gaat maar naar één doel: de meet bereiken zodat de herstructurering kan beginnen. Aan die meet blijken, globaal genomen, meer dan 90 procent van alle aangekondigde ontslagen ook onvermijdelijk. Voor de vakbonden is dat magere beestje een trofee. Voor mij is het een pyrrusoverwinning.
Niemand weet namelijk of bedrijven die een voornemen tot herstructurering aankondigen niet bewust aantallen opschroeven zodat ze onderhandelingsmarge scheppen. Niemand weet hoe duurzaam de ‘geredde’ banen uiteindelijk zullen zijn en of ze niet leiden tot minder nieuwe aanwervingen. Niemand weet wat de impact van baanbehoud op korte termijn zal zijn op het bedrijfssucces op langere termijn. Niemand weet of wat doorgaat voor baanbehoud geen kunstmatige prijs voor sociale vrede is.
Wat we wel weten, zijn de perverse effecten waarmee de Wet Renault bedrijfsherstructureringen opzadelt. De maandenlange lijdensweg tussen aankondiging en beslissing ondermijnt vertrouwen, gemoed en productiviteit in het bedrijf. Er wordt nodeloos angst en onzekerheid gecultiveerd. Voor wie ontslag noodzakelijk is, wordt de kans op een nieuwe job uitgesteld. Alle energie gaat naar het behouden van jobs en het royaal afkopen van jobverlies, waarbij vrijwillige vertrekkers liever wachten op ontslag om langs de kassa te kunnen passeren.
Hoe moet het nu verder? We leven in een kapitalistische economie. Het is waanzin te suggereren dat politici, vakbonden of rechters in de plaats van eigenaren en management over de wenselijkheid van ontslagen zouden beslissen. Dat ze dan maar zelf bedrijven oprichten. Het is daarentegen zeer verstandig te beseffen hoe de arbeidsmarkt er voorstaat.
Technologische disruptie
Er is demografische transitie die, door de pensionering van de babyboomers, vele honderdduizenden vervangbanen vrijmaakt. Er is algemene schaarste van inzetbaar talent. De openstaande vacatures pieken. Er is technologische disruptie, met name in de detailhandel en bij banken. Carrefour en voordien ING zijn maar het begin. Tegelijkertijd schept de disruptie ook zelf veel nieuwe banen, uiteindelijk zelfs meer dan dat ze er vernietigt. Tel dat allemaal op en de conclusie is evident: doorstromen naar nieuwe banen moet het leidmotief zijn bij elk collectief ontslag.
Dat vergt een nieuwe wet die herstructurering snel en efficiënt maakt maar die de lat veel hoger legt in begeleiding en investering voor de loopbaan van getroffen werknemers. We moeten de ontslagcultuur fundamenteel kantelen zodat elk bedrijf en elke vakbond mee verantwoordelijk wordt voor nieuwe jobkansen in plaats van voor jobbehoud en ontslagcompensatie. Voor mijn part noemen we dat maar de Wet Carrefour. Laten we die snel stemmen.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
Net zoals de media is de arbeidswetgeving geobsedeerd door baanverlies en gedesinteresseerd in baangewin. De perfecte illustratie is de paniekregeling die de Wet Renault heet. Twintig jaar geleden werd de sluiting van de toenmalige Renaultfabriek in Vilvoorde onbehouwen door de bonzen uit Parijs aangekondigd. Een donderslag bij heldere hemel voor de fabrieksgemeenschap en voor het hele land.
Van de weeromstuit stemde het Belgische parlement, meerderheid en oppositie verenigd in verontwaardiging en verzet, de wet die België in de OESO tot het meest omslachtige land maakt om bedrijven te herstructureren. De bedrijfsleiding mag niets meer dan een voornemen van herstructurering aankondigen. Pas nadat daarover gekibbeld is met vakbonden die tegenvoorstellen kunnen formuleren en pas nadat die vakbonden akkoord gaan met de onvermijdelijkheid van ontslagen, kan de onderhandeling over een sociaal plan beginnen.
Pyrrusoverwinning
De Wet Renault heeft herstructureringen herleid tot een juridische steeplechase. Ze duren zeer lang, er zijn veel juridische hindernissen en de energie gaat maar naar één doel: de meet bereiken zodat de herstructurering kan beginnen. Aan die meet blijken, globaal genomen, meer dan 90 procent van alle aangekondigde ontslagen ook onvermijdelijk. Voor de vakbonden is dat magere beestje een trofee. Voor mij is het een pyrrusoverwinning.
Niemand weet namelijk of bedrijven die een voornemen tot herstructurering aankondigen niet bewust aantallen opschroeven zodat ze onderhandelingsmarge scheppen. Niemand weet hoe duurzaam de ‘geredde’ banen uiteindelijk zullen zijn en of ze niet leiden tot minder nieuwe aanwervingen. Niemand weet wat de impact van baanbehoud op korte termijn zal zijn op het bedrijfssucces op langere termijn. Niemand weet of wat doorgaat voor baanbehoud geen kunstmatige prijs voor sociale vrede is.
Wat we wel weten, zijn de perverse effecten waarmee de Wet Renault bedrijfsherstructureringen opzadelt. De maandenlange lijdensweg tussen aankondiging en beslissing ondermijnt vertrouwen, gemoed en productiviteit in het bedrijf. Er wordt nodeloos angst en onzekerheid gecultiveerd. Voor wie ontslag noodzakelijk is, wordt de kans op een nieuwe job uitgesteld. Alle energie gaat naar het behouden van jobs en het royaal afkopen van jobverlies, waarbij vrijwillige vertrekkers liever wachten op ontslag om langs de kassa te kunnen passeren.
Hoe moet het nu verder? We leven in een kapitalistische economie. Het is waanzin te suggereren dat politici, vakbonden of rechters in de plaats van eigenaren en management over de wenselijkheid van ontslagen zouden beslissen. Dat ze dan maar zelf bedrijven oprichten. Het is daarentegen zeer verstandig te beseffen hoe de arbeidsmarkt er voorstaat.
Technologische disruptie
Er is demografische transitie die, door de pensionering van de babyboomers, vele honderdduizenden vervangbanen vrijmaakt. Er is algemene schaarste van inzetbaar talent. De openstaande vacatures pieken. Er is technologische disruptie, met name in de detailhandel en bij banken. Carrefour en voordien ING zijn maar het begin. Tegelijkertijd schept de disruptie ook zelf veel nieuwe banen, uiteindelijk zelfs meer dan dat ze er vernietigt. Tel dat allemaal op en de conclusie is evident: doorstromen naar nieuwe banen moet het leidmotief zijn bij elk collectief ontslag.
Dat vergt een nieuwe wet die herstructurering snel en efficiënt maakt maar die de lat veel hoger legt in begeleiding en investering voor de loopbaan van getroffen werknemers. We moeten de ontslagcultuur fundamenteel kantelen zodat elk bedrijf en elke vakbond mee verantwoordelijk wordt voor nieuwe jobkansen in plaats van voor jobbehoud en ontslagcompensatie. Voor mijn part noemen we dat maar de Wet Carrefour. Laten we die snel stemmen.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
