Regionale verschillen in politieke dichtheid tonen het besparingspotentieel van bestuurlijke vereenvoudiging en verbetering

Nieuw onderzoek van Jean Hindriks (Itinera, UCLouvain) en Alexandre Lamfalussy (Itinera, UCLouvain) over de omvang van het overheidsapparaat in België toont enorme regionale verschillen. Wallonië en Brussel kennen grote aantallen meer politiek personeel in vergelijking met Vlaanderen. “Er is nood aan een echte strategie voor vereenvoudiging en kwaliteit van het overheidsbestuur, een collectieve strategie voor 20% productiviteitswinst op alle niveaus. Schrappen in het politiek personeel is niet genoeg en zal niet noodzakelijk leiden tot beter bestuur”, aldus Marc De Vos, co-CEO van denktank Itinera.

Ons land staat voor ingrijpende hervormingen. Het uur van de budgettaire waarheid is aangebroken. Het grote begrotingstekort dwingt ons de lopende uitgaven onder controle te krijgen. De overheid heeft daarin een voorbeeldfunctie maar in ons land zijn overheidsuitgaven ongeveer 4,5 procentpunten van het BBP hoger dan het gemiddelde van de belangrijkste buurlanden. Er is dus marge voor beter bestuur.

Een belangrijke uitgavepost is het politieke personeel. Ons complexe politieke systeem heeft een hoge kostprijs en zorgt onvoldoende voor krachtdadig beleid. Uit het gedetailleerde rapport van Hindriks en Lamfalussy, blijken vooral Wallonië en Brussel overmatig veel politiek personeel te kennen op zowat alle bestuursniveaus.

Enkele vaststellingen uit de meest recente beschikbare cijfers:

• De Franse Gemeenschap en Wallonië tellen twee keer zoveel parlementsleden per bevolking als Vlaanderen, Brussel vier keer zoveel. Met 592 parlementsleden verspreid over verschillende parlementen heeft België een van de hoogste parlementaire dichtheden.
• Per miljoen inwoners tellen Wallonië en Brussel meer dan drie keer zoveel ministers dan Vlaanderen.
• Per miljoen inwoners telt Vlaanderen 40 kabinetsmedewerkers. In Wallonië en Brussel samen, loopt dit op tot 213 kabinetsmedewerkers per miljoen inwoners.
• Er zijn twee keer zoveel provincieraadsleden per inwoner in Wallonië als in Vlaanderen. Daarnaast hebben de 5 Waalse provincies vier keer meer personeel per inwoner in dienst en geven ze drie keer meer uit per inwoner dan de 5 Vlaamse provincies. 
• In Wallonië zijn er twee keer zoveel gemeenteraadsleden per inwoner als in Vlaanderen.
• Wallonië kent twee keer zoveel intercommunales en bestuurders per inwoner als Vlaanderen. Het gemiddelde personeelsbestand van een Waalse intercommunale ligt drie keer hoger dan dat van een Vlaamse intercommunale.

De analyse van Hindriks en Lamfalussy wijst op een groot besparingspotentieel in Wallonië en Brussel. In Vlaanderen is deze besparingsronde al gebeurd. 

Itinera onderschrijft deze analyse maar beklemtoont dat er meer nodig is dan louter besparen. “De overheid moet efficiënter en productiever, ook in Vlaanderen. De versnipperde bevoegdheden moeten samengebracht worden om snelle en consistente beleidsreacties mogelijk te maken”, zegt Marc De Vos. Dat wordt ook gesuggereerd in de analyse van Hindriks en Lamfalussy.

Een tweede ingreep moet de kwaliteit verbeteren door expertise in het bestuur te brengen. “Deze cultuur ontbreekt in ons land waardoor onze ministers sterk afhankelijk zijn van dure consultancybedrijven met ad hoc projecten. Maar consultancybedrijven vermarkten hun expertise en cultiveren afhankelijkheden”, legt De Vos uit. “Besparen is dus belangrijk maar is slechts een eerste stap. Nog belangrijker is een echte strategie voor vereenvoudiging en kwaliteit van het bestuur. Itinera doet een oproep naar een collectieve strategie voor 20% productiviteitswinst in de lopende legislatuur, op alle bestuursniveaus: 20% minder regels en/of betere procedures en rapportering.”