Europees klimaatbeleid promoot steenkool
Consumptie van steenkool stijgt met 3,6% in Europa.
Itinera roept de Europese lidstaten op het klimaatbeleid bij te sturen zoniet dreigt de energietransitie in Europa te vertragen.
Europa kampt met problematische energie-evoluties. Johan Albrecht (senior fellow Itinera Institute) stelt vast dat het Europese klimaatbeleid leidt tot een opmars van steenkool. In 2011 steeg de consumptie van steenkool in Europa met 3,6 % terwijl de vraag naar gas daalde met 9%. Deze evolutie, die ook geldt in België, gaat in tegen alle energietransitiescenario’s waarbij steenkoolcentrales vervangen worden door gascentrales.
De keuze voor steenkool in de productie van elektriciteit wordt op structurele wijze bepaald door het Europese klimaatbeleid. Het huidige klimaatbeleid koppelt een zeer lage CO2 – prijs aan hoge investeringen in hernieuwbare energietechnologieën bij een licht dalende vraag naar elektriciteit. Het gevolg is een structurele overcapaciteit met lage elektriciteitsprijzen. Omwille van hun hoge brandstofkosten worden in België en de rest van Europa efficiënte gascentrales bij lage elektriciteitsprijzen uit de markt gedreven door oude steenkoolcentrales met een veel hogere CO2-uitstoot. Investeren in nieuwe gascentrales is economisch niet meer haalbaar. Flexibele gascentrales zijn echter essentieel in de noodzakelijke energietransitie op lange termijn. Itinera roept de Europese lidstaten op om het klimaatbeleid bij te sturen, zoniet dreigt de energietransitie in Europa te vertragen. Aangezien een bijsturing van het huidige beleid tot 2020 niet evident is, moet Europa duidelijkheid scheppen over de reductiedoelstelling tegen 2030. Om de kostprijs van het klimaatbeleid te beperken en de effectiviteit te verhogen, kiest Europa best voor een eenvoudig klimaatbeleid zonder allerhande nevendoelstellingen (bijv. inzake hernieuwbare energie en energie-efficiëntie).
Europees klimaatleiderschap onder druk: consumptie steenkool stijgt met 3,6 % - vraag naar gas daalt met 9 %
Europa profileert zich graag als leider van het internationale klimaatgebeuren. Europa heeft een complex klimaatbeleid waarvan de effectiviteit allesbehalve overtuigend is. Onderstaande tabel leert dat het groene Europa kampt met enkele problematische energie-evoluties.
In de periode van 2000 tot 2010 daalde de CO2-uitstoot in de Verenigde Staten (-5,7%) sterker dan in Europa (-4,4%). Vooral de recente opmars van steenkool - de meest CO2-intensieve energiedrager – springt in het oog. In 2011 steeg de consumptie van steenkool in Europa met 3,6% terwijl in de VS deze daalde met 4,6 %. De vraag naar gas daalde in Europa met 9%. “De keuze voor steenkool in de productie van elektriciteit is geen tijdelijk fenomeen maar wordt op een structurele wijze bepaald door het Europese klimaatbeleid”: zegt Johan Albrecht.
| Europa | Verenigde Staten |
Internationaal klimaatprofiel | Leadership | Laggard |
Kostprijs klimaatbeleid | Hoog | Eerder gemiddeld |
Evolutie CO2–uitstoot van 2000 tot 2010 | - 4.4% (EU-27) / -5.1% (EU-15) | -5.7% |
Verbruik steenkool in 2011 | + 3.6% | -4.6% |
Productie steenkool in 2011 | Stijgend (+2.6%) | dalend |
Verbruik gas in 2011 | - 9% | + 3.3% |
Gasprijs | Hoog | laag |
Investeringskeuze elektriciteit | Steenkoolcentrales | Gascentrales |
Europees klimaatbeleid leidt tot opmars van steenkool
Het Europese systeem van emissiehandel (ETS) kampt met een groot overschot aan emissierechten als gevolg van de economische crisis. Hierdoor is de CO2-prijs zeer laag. Intussen is de vraag naar elektriciteit lichtjes gedaald in de grote landen terwijl sterk geïnvesteerd werd in hernieuwbare energietechnologieën. Hierdoor is er een structurele overcapaciteit met lage elektriciteitsprijzen als gevolg. “Momenteel is de elektriciteitsprijs zelfs te laag om de brandstofkost van een gascentrale te compenseren. Hierdoor worden efficiënte gascentrales uit de markt gedreven door oude steenkoolcentrales met een veel hogere CO2-uitstoot”: zegt Johan Albrecht. In landen zoals Duitsland dreigt zelfs een steenkool lock-in omdat alleen nog in steenkoolcentrales geïnvesteerd wordt als gevolg van de plannen om de kerncentrales te sluiten. In West-Europa kan niet meer geïnvesteerd worden in gascentrales. Deze evolutie dreigt de energietransitie te vertragen.”
Gascentrales noodzakelijk voor energietransistie
Op termijn neemt het aandeel van de weersafhankelijke hernieuwbare energietechnologieën in de energiemix zoals windturbines sterk toe. “De variabiliteit van deze productie moet gecompenseerd worden door flexibele centrales zoals gascentrales met open cyclus. Steenkoolcentrales bieden deze flexibiliteit niet”: zegt Johan Albrecht. Bovendien kunnen we de kost van het klimaatbeleid beperken door oude steenkoolcentrales te vervangen door moderne gascentrales. Deze investeringen bieden een CO2-reductie aan een lage kost voor de maatschappij. Flexibele gascentrales spelen een sleutelrol in de noodzakelijke energietransitie op lange termijn.
Sluiting van efficiënte gascentrales gevolg van systeem van emissiehandel
Vanuit het dominante CO2-perspectief wordt gas als de ‘properste’ fossiele energiebron beschouwd terwijl steenkool zorgt voor de hoogste CO2-impact. De beste steenkoolcentrales hebben een uitstoot van 740 g CO2/kWh terwijl een vergelijkbare state-of-the art CCGT gascentrale minder dan 400 g CO2/kWh emitteert. Toch speelt het CO2-nadeel van steenkool momenteel geen grote rol. Wat telt is de toegelaten uitstoot binnen het systeem van emissiehandel. Hoe meer geïnvesteerd wordt in hernieuwbare energie zonder CO2-uitstoot, hoe lager de prijs van elektriciteit op de dagmarkten waardoor gascentrales vervangen worden door steenkoolcentrales. “De hoge subsidies voor hernieuwbare energie komen indirect ten goede van de steenkoolindustrie terwijl efficiënte gascentrales gesloten worden”: zegt Johan Albrecht.
Voor gedetailleerde informatie kan u de studie raadplegen op www.itinerainstitute.org.
Voor meer info neem contact op met Johan Albrecht (senior fellow Itinera Institute) 0476/51 15 43