Goed bestuur ook bij schandalen het echte criterium

Grote coup de théâtre in de Franstalige politiek. Nadat de praktijken bij het Waalse Publifin aan het licht kwamen waarbij politici en mandatarissen zich onder meer lieten  betalen voor hun fictieve aanwezigheid in adviesraden blijkt hetzelfde met het oerwoud van vzw’s in Brussel. Laten we niet vergeten dat ook al bekend werd dat veel in Vlaanderen ook kon bijvoorbeeld door vanuit een intercommunale een naamloze vennootschap op te richten. Als we het enkel over vergoedingen hebben en niet over het uitdijend universum van ‘ondernemerschap’ met belastinggeld, nemen we de burgers in dit land echt niet ernstig.Eerder werd nog door sommigen betoogd dat er niets onwettelijks is gebeurd. Dat is ondertussen niet meer zo duidelijk. Mogelijk is echter een belangrijk deel van de zelfbedieningscultuur in dit land niet onwettelijk. Mogelijk is goed bestuur niet zomaar in wetten te gieten. Zo’n reactie overtuigt echter allesbehalve en wekt de indruk dat men niet beseft dat de burger recht heeft op beter.Elders wordt dan weer geopperd dat die bestuursmandaten voor veel gemeenteraadsleden nodig zijn om er geen geld aan toe te steken. Voer dan een apart debat over de hoogte van de wedde van een gemeenteraadslid. Fondsen afwenden en vergoedingen innen die niet in verhouding staan tot de job kunnen niet, punt.OnvoldoendeVandaag voelen we een belangrijke verontwaardiging bij de bevolking. Bij velen is het verzadigingspunt bereikt. Ons bestel heeft het wat moeilijk met verontwaardiging. Die houding is niet onlogisch. De verontwaardiging heeft immers betrekking op het bestel zelf. Een cynische reactie is: ‘Het valt allemaal nogal mee en de verzuurde bevolking moet niet overdrijven. Vandaag moeten dan zelfs in het Brussels bastion figuren als Yvan Mayeur ontslag nemen. Er is een sterke focus op decumul van mandaten en beperking van vergoedingen. Dat is goed maar onvoldoende. Het zijn vaak slechts de symptomen van een dieper disfunctioneren in dit land. Wat we nodig hebben is een actieplan voor een beter, efficiënter en verantwoordelijker bestuur.Itinera* toonde eerder aan dit intrinsiek verbonden is aan een reeks voorwaarden:

1. de verduidelijking van opdrachten en doelstellingen (denk aan het Vlaamse Publipart dat belegde in een producent van chemische wapens en ook nog eens 2 miljoen euro verloor aan het failliet van de Gentse Optima Bank)
2. de aanpassing van de organisatiestructuren (cf. vermengen van de rollen van de publieke en de privésector in talloze intercommunales);
3. de definitie van de delegatie van bevoegdheden, dus de toekenning van een zekere mate van autonomie;
4. de ontwikkeling van de noodzakelijke competenties voor het realiseren van de doelstellingen (cf. zelfs inschakelen van familieleden van politici);
5. een effectieve praktijk van evaluatie en verantwoording (cf. ontransparantie bij Samusocial);
6. de aanwezigheid van objectieve prestatie-indicatoren: niet alleen resultaatsindicatoren, maar ook efficiëntie-indicatoren, die rekening houden met de aanvaarde kosten voor het behalen van het resultaat;
7. het bestaan van positieve beloningen en van negatieve sancties

Overal waar publiek geld ingezet wordt is dit onontbeerlijk. En elk van die 7 punten is essentieel, zonder deze bestaat er geen echte verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid bestaat niet zonder de definitie van opdrachten of doelstellingen, zonder verduidelijking van het organisatieschema, van de bestuursniveaus, van de hiërarchische en functionele relaties. Verantwoordelijkheid bestaat niet zonder delegatie van bevoegdheid, zonder collectieve of individuele autonomie, noch zonder de vereiste competenties voor het vervullen van de vastgestelde functies (cf. de politieke benoemingen in dit land). Verantwoordelijkheid bestaat niet indien men aan niemand verantwoording verschuldigd is, indien men niet onderworpen is aan objectieve controles en indien men geen sanctie kan oplopen.Overigens is dit ook relevant in de privésector. Als men echter werkt met het geld van de belastingbetaler wordt goede ‘checks & balances’ een zaak van ons allemaal. Verantwoordelijkheid bestaat niet indien men aan niemand verantwoording verschuldigd is, indien men niet onderworpen is aan objectieve controles. Het zou erg jammer zijn mocht men geneigd zijn schandalen voor te stellen als uitzonderlijke incidenten. Want het gaat om een fundamenteel vraagstuk, een systemisch effect. Het thema goed bestuur moet zijn plaats opeisen op de politieke agenda en het mag er niet meer van verdwijnen.*Jean Hindriks, Op zoek naar goed bestuur: de voorwaarden voor succes, Itinera Institute:  https://www.itinera.team/nl/artikel/op-zoek-naar-goed-bestuur-de-voorwaarden-voor-succes/